16 stycznia mija 86. rocznica przybycia Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej na Święty Krzyż. W 1936 r., 16 stycznia, w samo południe o. Jan Kulawy OMI przekroczył próg świętokrzyskiego sanktuarium i klasztoru obejmując tym samym posługę duszpasterską na Świętym Krzyżu. Kronikarz klasztorny zanotował ten fakt:

- Gdy staż więzienna zatrąbiła hejnał południowy o godz. 12⁰⁰, o. Jan Kulawy wkraczał w progi klasztoru. 17 stycznia odprawił pierwszą Mszę świętą na Świętym Krzyżu w asyście księdza Piotrowicza.

Skąd Oblaci na Świętym Krzyżu?

W marcu 1932 r. dwóch oblatów, o. Jan Kulawy OMI i o. Paweł Grzesiak OMI, w pobliskim Wąchocku prowadzili misje parafialne. Tam właśnie, podczas tej misjonarskiej posługi, ks. prałat Stefan Świetlicki, proboszcz z parafii Wierzbnik, podsunął myśl, aby Misjonarze Oblaci Maryi Niepokalanej przejęli klasztor i sanktuarium na Świętym Krzyżu. Kilka miesięcy później, kiedy ci sami oblaci głosili misje w parafii ks. Świetlickiego, ponownie usłyszeli zachętę do przejęcia klasztoru na Świętym Krzyżu i objęcia w nim posługi.

Aby rozwiać wątpliwości przełożonych co do objęcia posługi duszpasterskiej na Świętym Krzyżu, ks. prałat Stefan Świetlicki tak pisał do ówczesnego generała Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej w Rzymie:

- Piszę w imieniu wielu kapłanów diecezji sandomierskiej z prośbą o zatwierdzenie na tym miejscu wspólnoty Ojców Oblatów. Istnieje niebezpieczeństwo, że jeśli jakiś nowy zakon nie obejmie troski o to miejsce, pójdzie ono z czasem w zapomnienie. Niemalże wszyscy duchowni zgromadzeni przez Biskupa wnieśli postulat uratowania z ruin sanktuarium oraz przywrócenia go do pierwotnego stanu. Na Świętym Krzyżu znajduje się więzienie, gdzie przebywa około 700 więźniów. Jeśli zatem istnieje Zgromadzenie, które przez Założyciela zostało naznaczone [między innymi] do pracy wśród więźniów, to powinno ono osiedlić się na Świętym Krzyżu i założyć tam dom zakonny.

Jaka była reakcja oblatów, gdy zobaczyli sanktuarium i zabudowania klasztorne?

Dla o. Jana Kulawego OMI miejsce to wydawało się bardzo pożyteczne dla kleryków naszej prowincji, jako miejsce do przeżycia wakacji. Krajobraz, góry, otoczenie i fakt, że w tej części Polski oblaci nie mieli żadnej placówki sprawiły, że o. Kulawy OMI napisał list do ówczesnego prowincjała. Oblaci tworzący wówczas skład Rady Prowincjalnej wysunęli pewne wątpliwości związane z istnieniem na Świętym Krzyżu więzienia, które wówczas określano mianem "polskiego Sachalina".

Trzy lata później, w 1935 r., ks. prałat Antoni Kasprzycki, Administrator diecezji sandomierskiej, oficjalnie przedstawił prośbę o przejęcie Świętego Krzyża przez oblatów. Mimo upływu czasów wśród oblatów żyły ciągle wątpliwości: obecność więzienia, zrujnowane zabudowania klasztorne, duża odległość do komunikacji. Jednak list ks. Antoniego Kasprzyckiego i starania o. Jana Kulawego OMI sprawiły, że o. Generał wraz z Radą Generalną wyraził zgodę, aby Oblaci z Polski przejęli Święty Krzyż. Tak przedstawiają się faty związane z pojawieniem się oblatów na Łyścu.

Święty Krzyż dziś...

Dziś Święty Krzyż to duchowa stolica świętokrzyskiego regionu. Niegdyś, przez wiele wieków, jako świadek świetności polskiego narodu, ostoja polskości i wiary, mądrości i ogromnego zaangażowania, zasłynął jako Sanktuarium Narodowe. W tym miejscu nie można zapomnieć wielu pokoleń ojców Benedyktynów, którzy posługiwali na tej górze, jako kustosze czcigodnej Relikwii Drzewa Krzyża Świętego i duszpasterze pielgrzymów aż do czasu kasaty opactwa. Święty Krzyż nadal jest miejscem, gdzie wielu ludzi poszukuje wartości, tożsamości i sił dla życia duchowego, wychowania chrześcijańskiego oraz patriotycznego nowych pokoleń Polaków. Od 2017 r. decyzją Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Andrzeja Dudy, Święty Krzyż został wpisany na listę Pomników Historii.

Sprawą powszechnie znaną jest to, że od wielu lat staramy się o to, by zachodnie skrzydło opactwa, ciągle będące we władaniu Świętokrzyskiego Parku Narodowego, mogło powrócić do swej pierwotnej religijnej funkcji stając się z powrotem częścią klasztoru, służącą zarówno zakonnikom jak i przybywającym tu pielgrzymom i turystom. I choć nasze starania spotykają się ze powszechnym zrozumieniem, to jednak boli, że w takiej czy innej gazecie czy internetowym portalu zarzuca się nam rzekomą chciwość czy chęć zniszczenia środowiska przyrodniczego. Trudno o bardziej absurdalne zarzuty stawiane tym, którzy własnymi siłami podnosili to miejsce z ruin, a dziś ponoszą koszty bieżącego funkcjonowania tego bezcennego zabytku.

Święty Krzyż to nie skansen, ale tętniące życiem Sanktuarium promieniujące wartościami duchowymi oraz historycznymi i kulturowymi. To miejsce spotkania ludzi z Bogiem, sprawowania sakramentów świętych i obecności bezcennych relikwii Drzewa Krzyża Świętego. To miejsce objawiania się Bożej chwały, Bożej łaski i miłosierdzia. To wreszcie miejsce realizacji wielu szlachetnych inicjatyw jak chociażby zorganizowanego 10 dni temu koncertu charytatywnego na rzecz zmagającej się z chorobą nowotworową pani Beaty samotnie wychowującej kilkoro dzieci.