Opactwo położone jest na szczycie Łysej Góry - wzniesienia we wschodniej części Gór Świętokrzyskich, w pobliżu Nowej Słupi. W skład zespołu kamiennych zabudowań (ceglanych - w partiach odbudowywanych) wchodzą: kościół, skrzydła klasztorne, dzwonnica, brama wschodnia w ciągu murów obwodowych, hospiturat (dom gościnny), wał kamienny.

Orientowany, murowany z cegły kościół w stylu późnobarokowym wzniesiony został na    planie wydłużonego prostokąta z wydzieloną wewnątrz trójprzęsłową nawą i dwuprzęsłowym prezbiterium tej samej szerokości. Elewacje świątyni obłożono wykładziną kamienną. Dwukondygnacyjna, parawanowa fasada, zarysowana na linii falistej (wybrzuszona na zewnątrz w części środkowej), zwieńczona została półkolistym tympanonem i kamienną czworoboczną wieżą z hełmem (zrekonstruowaną w 2014 r.). W czterech niszach dolnej kondygnacji fasady znajdują się kamienne rzeźby zakonników i rycerza z XVII w. Wnętrzu nadano wystrój klasycystyczny i przekryto sklepieniem kolebkowo-krzyżowym. Główną dekorację kościoła stanowi cykl obrazów Franciszka Smuglewicza z przedstawieniami ilustrującymi historię relikwii m.in.: śś. Emeryka, Benedykta, Scholastyki, Znalezienie Krzyża Św. We wschodniej części zespołu klasztornego znajduje się zwieńczona półkolistą kopułą z latarnią kaplica Oleśnickich, w której przechowywany jest relikwiarz Krzyża Świętego. 

Do północnej ściany kościoła przylegają trzy skrzydła klasztorne (wskutek spadku terenu – dwu-, trzy-, cztero- i pięciokondygnacyjne) z wirydarzem otoczonym gotyckimi krużgankami sklepionymi krzyżowo. Fasadę kościoła poprzedza półotwarty dziedziniec ograniczony od zachodu i północy skrzydłami budynku klasztornego wzniesionego na planie litery L.

Wczesnośredniowieczny wał kamienny otaczający podwójny szczyt Łysej Góry i pierwotnie prawdopodobnie odgradzający strefę sacrum pogańskiego sanktuarium, w obrębie którego wtórnie wkomponowano zabudowę chrześcijańskiego klasztoru, złożony jest z trzech odcinków o łącznej długości ok. 1500 m i przebiega po obrysie wydłużonego owalu. Usypany został z kamienia kwarcytowego, z głazami wewnątrz i miejscami osiąga wysokość 3 metrów. 

(źródło: NID)