Czym jest obecnie Częstochowa dla katolików polskich, tym był Święty Krzyż w dawnych wiekach. Magnesem, który przyciągał wiernych z całej Polski były i są relikwie Świętego Krzyża. W tym bowiem klasztorze od niepamiętnych czasów przechowuje się znaczną część drzewa krzyża, na którym cierpiał i umarł Pan Jezus.

Poprzez wieki pielgrzymowali do Świętego Krzyża królowie, magnaci, a zwłaszcza garnął się lud polski. Składano u stóp Krzyża Świętego troski i prośby, składano również dary dziękczynne. Cześć oddawana relikwiom musiała być wielka, kiedy w 1287 roku Rusini towarzyszący Tatarom w wyprawie wojennej radzili im, aby nie naruszali tutejszego miejsca, Mając wzgląd na cześć Krzyża Świętego. Bolesław Wstydliwy odbudowuje klasztor, a Łokietek, Kazimierz Wielki i inni królowie nadają klasztorowi przywileje. Największym czcicielem relikwii Krzyża Świętego był król Władysław Jagiełło. Już w 1386 roku wstąpił tutaj jadąc do Krakowa po chrzest i koronę. Od tej pory nie udawał się na żadną wyprawę, dopóki tu pieszo nie odbył pielgrzymki16. W 1410 roku, wybierając się na wojnę z Krzyżakami, zatrzymał się dwa dni w Słupi i każdego poranka wstę¬pował pieszo na górę, gdzie cały dzień spędzał na modlitwie i rozdawaniu jałmuż¬ny. Z klasztoru nie schodził na posiłki, aż mrokiem - utrudziwszy się srodze modli¬twą^. Pielgrzymował na Świętą Górę jeszcze wiele razy (1414, 1416, 1419, 1422, 1432). Ten pobożny monarcha świadczył klasztorowi wielkie dobrodziejstwa.

Następcy króla Władysława Jagiełły poszli śladem wielkiego przodka.
Kazimierz Jagiellończyk w 1448 i 1451 roku odesławszy swój dwór do Opatowa w skromnym orszaku uczcił zbawcze dzielo. On był też głównym inwestorem rozbudowy klasztoru świętokrzyskiego.
Jan Olbracht na Łysej Górze potwierdził przywileje klasztorne.
Zygmunt I parokrotnie odwiedził Święty Krzyż.
Zygmunt III, spod Guzowa ciągnąc, wstąpił do klasztoru Łysogórskiego, by dziękować za zwycięstwo odniesione z małym przelewem krwi18.
Władysław IV przywiózł tu krucyfiks, dar i dzieło ręki swojego ojca.
Jan Kazimierz z żoną odwiedzili w 1661 roku Święty Krzyż i ciężko chorego opata Sierakowskiego.
Król Michał spędził swoją młodość na tej górze.
Wśród znakomitych pielgrzymów wymienić należy kardynała Gaetano, który brał udział w odpuście 14.09.1596 roku.
Wszystkie sławne rody: Kmitów, Oleśnickich, Odrowążów, Radziwiłłów, Tęczyńskich, Bogoriów, Siennickich wyrażały swoją cześć w ofiarowywanych wotach, które ongiś zdobiły kaplicę Św. Krzyża. Do dziś ofiarność tę przypomina¬ją herby umieszczone w sklepieniach krużganków.
Obsłudze pielgrzymów poświęcali zakonnicy wiele czasu i troski. Celem uświetniania nabożeństw klasztor utrzymywał orkiestrę i świeckiego organi¬stę. Ponadto benedyktyni obsługiwali kilka parafii na terenie swoich posiadłości: Słupię Nową, Wierzbnik (Starachowice), Koniemłoty.