Dokładnie dziś – 12 lutego – przypada 156. rocznica bitwy pod sanktuarium na Świętym Krzyżu w okresie Powstania Styczniowego.
 

Była to jedna z większych bitew zakończona sukcesem Polaków podczas zrywu narodowościowego jakim było powstanie styczniowe.
 

W polskie powstanie narodowe trwające od stycznia 1863 roku do jesieni 1864 roku zaangażowało się ok. 200 tysięcy ludzi. Stoczono ok. 1200 bitew i potyczek.
 

Ślady pamięci o tamtych wydarzeniach sprzed 156. lat są na Świętym Krzyżu:
 – doczesne szczątki Wojciecha Oleśnickiego złożone w krypcie w Kaplicy Oleśnickich w roku 1863 – konspiratora w powstaniu styczniowym;
 

- tablica na zachodnim skrzydle klasztoru gdzie obecnie znajduje się Muzeum Przyrodnicze Świętokrzyskiego Parku Narodowego, gdzie m.in. czytamy: "więźniom torturowanym i zamęczonym w tych murach, najlepszym synom narodu polskiego, uczestnikom walk powstania styczniowego";
 

- dwa obrazy autorstwa Stanisława Praussa przedstawiające oddziały Mariana Langiewicza stacjonujące  na Świętym Krzyżu, które stoczyły bitwę w Nowej Słupi i na Łysej Górze z wojskami rosyjskimi 12 lutego 1863 roku;
 

- tablica umieszczona w kruchcie naszej bazyliki odsłonięta i poświęcona 6. lat temu – 2013 roku w 150. rocznicę wybuchu Powstania Styczniowego;

- także Brama Wschodnia odrestaurowana w 2018 roku nosi na sobie ślady pocisków na krzyżu żelaznym, kowalskim z figurą Chrystusa odlaną w cynie. ok. 1800 z przestrzeloną pociskiem piersią oraz w płycinach z przedstawieniami świętych; są także widoczne ślady ostrzenia szabli na lewej części wschodniej elewacji bramy, w dolnej partii - być może to z czasów walk powstańczych;
 

W kolejną rocznicę zwycięskiej bitwy pod Świętym Krzyżem polecajmy Bogu tych, którzy podczas Powstania Styczniowego oddali swoje życie, którzy podczas wielu powstańczych potyczek udowodnili swoją wierność i oddanie Bogu, Ojczyźnie i ochronili swój honor.

Cześć ich pamięci!

Dzięki nim dziś możemy żyć w wolnej, demokratycznej i niepodległej Polsce.